تابلو برق صنعتی چیست ؟
اگر بخواهیم به صورت ساده ماهیت تابلو برق ساختمانی یا صنعتی را توضیح دهیم باید گفت که تابلو برق صنعتی محفظه‌ای فلزی است که به کمک آن می‌توان تمامی قطعات و تجهیزات برقی مختلف را در یک جا جمع آوری کرد. هر تابلو برقی بسته به کاربردی که دارد، دارای قطعات مختلفی است که باید آن‌ها را درون خود نگهداری نماید.
تابلو برق‌های صنعتی دارای انواع کلید، سوئیچ، نمایشگر و قطعات الکترونیکی بسیار دیگری هستند که برای هر کدام از آن‌ها فضای مخصوصی تعبیه شده و دارای مکان خاص خود هستند. این ترتیب در چیدمان باعث می‌شود تا هیچ آسیبی به قطعات وارد نشده و از آن‌ها در مقابل هرگونه شوکی محافظت خواهد شد.
مهندسین برق بیشترین افرادی هستند که با تابلو برق‌ها در ارتباط هستند و به همین دلیل است که باید با تمامی قطعات آن به خوبی آشنا بوده و آن‌ها را بشناسند.
وظایف و ضرورت استفاده از تابلو برق
زمانی که قطعات برقی داخل تابلو برق صنعتی قرار می‌گیرند، در مقابل عوامل محیطی مصون باقی می‌مانند و مشکلی برای آن‌ها به وجود نخواهد آمد. علاوه بر آن افرادی که با این تجهیزات کار می‌کنند، می‌توانند مطمئن باشند که هیچ مشکلی برای آن‌ها پیش نخواهد آمد و دچار برق گرفتگی نخواهند شد. به همین دلیل است که باید از آن‌ها استفاده شود.
علاوه بر این موارد که از اصلی‌ترین وظایف تابلو برق صنعتی هستند، می‌توان به موارد زیر نیز اشاره نمود:
کنترل توزیع جریان
کنترل موتورهای سه فاز
تابلو های بانک خازنی برای اصلاح ضریب توان
توزیع جریان در یک واحد مسکونی یا اداری
استفاده در تابلوهای کنترل صنعتی یا تابلوهای پی ال سی برای کنترل اتوماتیک فرآیندهای صنعتی
استفاده در تابلوهای مارشالینگ برای برقرار کردن ارتباط میان تابلو برق‌ها و سیستم کنترل مرکزی
اجزای تابلو برق صنعتی
در این بخش با تمامی اجزای تابلو برق آشنا خواهیم شد:
کنتاکتور: کنتاکتور در واقع یک کلید الکترومغناطیسی است که برای قطع و وصل کردن جریان از راه دور از آن استفاده می‌شود.
بی متال: بی متال قطعه‌ای است که با کمک آن جریان تابلو برق کنترل می‌شود و زمانی که مشکلی پیش بیاید، این بی متال است که جریان را قطع می‌کند. در حقیقت زمانی که دمای مدار بیشتر از حد مجاز باشد، جریان توسط بی متال قطع خواهد شد و می‌توان به عنوان کاربرد اصلی آن به محافظت از موتورهای سه فاز در برابر اورهیتینگ اشاره نمود.
رله: رله یکی از مهم‌ترین قطعات است که در صورت بروز خطا، مطابق با آن‌ها، دستور قطع یا وصل مدار را صادر می‌کند.
فیوز: فیوز وظیفه محافظت در مقابل اتصال کوتاه و اضافه بار را بر عهده دارد. روش کار به این صورت است که با افزایش بیش از حد جریان فیوز سوخته و مدار الکتریکی را قطع می‌کند.
کلید مینیاتوری: وظیفه این کلید دقیقا مانند فیوز است با این تفاوت که این کلید نمی‌سوزد و می‌توان مجدد از آن استفاده کرد.
کلید حرارتی: وظیفه حفاظت از موتورهای الکتریکی در هنگام اضافه بار حرارتی یا الکتریکی، عدم تعادل فاز و سایر ناهماهنگی‌ها بر عهده کلید حرارتی است.
کلید نشتی جریان یا RCD: وظیفه اصلی این کلید این است که از افراد مختلف در مقابل برق گرفتگی و با آتش سوزی محافظت نماید.
پوش باتن یا سوئیچ الکتریکی: این کلید به شما این امکان را می‌دهد تا جریان را به صورت دستی قطع و وصل نمایید.
چراغ سیگنال: این چراغ روشن یا خاموش بودن بخش‌های مختلف را نمایش می‌دهد. زمانی که خاموش است یعنی آن بخش خاموش است و برعکس.
چراغ هشدار: این چراغ در هنگام بروز خطا روشن شده و از راه دور خطا را اعلام می‌نماید.
تایمر: تایم ارسال سیگنال را کنترل و زمان‌بندی ی‌کند.
ترمینال: امکان برقراری ارتباط بین اجزای داخل تابلو برق بیرون از آن را فراهم می‌آورد.
میکروسوئیچ: این کلیدها نسبت به تغییرات فشار حساس هستند و با افزایش یا کاهش آن فورا واکنش نشان خواهند داد.
PLC: از PLC بری کنترل خودکار سیستم استفاده می‌شود. درواقع این قطعا رفتار قطعات دیگر را زیرنظر داشته و با توجه به آن و برنامه‌ای که برای آن تعریف شده، واکنش و خروجی مناسب را ایجاد می‌نماید.
وسایل اندازه‌گیری: این وسایل پارامترهای متغیر مختلف را اندازه‌گیری می‌نمایند.
ترانس جریان یا ولتاژ: از این قطعات برای کاهش یا افزایش جریان یا ولتاژ استفاده می‌شود.
شمش مسی یا شینه: زمانی که باید جریان بسیار زیادی از تابلو برق عبور کند، از شینه به جای کابل‌ها استفاده می‌شود.
سافت استارتر: در بعضی از تابلو برق‌ها، موتورها را به صورت ملایم راه اندازی می‌نماید.
اینورتر: این قطعه دور الکتروموتور را از طریق فرکانس کنترل می‌نماید.
داکت کابل: محفظه‌ای برای نگهداری از سیم‌کشی‌ها و کابل‌های متصل به تابلو برق می‌باشد.
بدنه یا محفظه فلزی تابلو برق: این محفظه اصلی‌ترین اجزای تابلو برق صنعتی است که تمامی قطعات و تجهیزات را داخل خود نگهداری می‌کند.
نقشه ساخت تابلو برق
به منظور ساخت تابلو برق دو نوع نقشه طراحی می شود :
1- رایزر دیاگرام که مکان تابلو در آن قید شده است.
2- نقشه داخل تابلو (که خطوط- فیوز و کلیدها در آن کشیده شده است).
در ساختار تابلو برق باید نکات زیر رعایت شود :
- نکات مربوط به رعایت مسائل ایمنی براساس نشریه سازمان برنامه و بودجه و یا ۱۱۰ باشد.
- شین ها با رنگ نسوز رنگ آمیزی شود.
- کلید ورودی باید خودکار باشد. در مواردی که از کلید و فیوز جداگانه استفاده شود کلید باید قبل از فیوز نصب شود. به طوری که با خاموش کردن کلید، فیوز نیز قطع شود. کلید اصلی تا جایی که ممکن است، گردان باشد و از فیوز فشنگی استفاده شود.
- سیم کشی داخل تابلو با سیم مسی تک لا با عایق حداقل ۱۰۰۰ ولت با مقطع مناسب انجام شود.
- ارتفاع بالاترین دسته کلید تابلو ۱۷۵ سانتیمتر بیشتر نباشد و همچنین قسمت میانی از سطح زمین ۱۶۰ سانتیمتر باشد.
- استفاده از سیم ۱٫۵ برای روشنایی با کلید مینیاتوری ۱۰ آمپر و سیم ۲٫۵ برای پریز با کلید مینیاتوری ۱۶ آمپر باشد.
- محاسبه کابل از طریق سطح مقطع انجام گیرد.